Eusko Jaurlaritza

Eusko Jaurlaritzak lizitaziora atera du Txabarrin egingo den Martxoaren 8 Plaza eraikitzeko proiektua, 3,7 milioi euroko gehieneko zenbatekoarekin. Interesa duten enpresek proposamenak aurkezteko epea joan den asteartean, urtarrilaren 31n, amaitu zen.

Plazaren eraikuntzari esker, erabilera publikoa emango zaio 3.500 metro koadroko azalerari, Txabarri, Nikolas Ormaetxea eta Galana kaleetako etxebizitza-etxadi baten barruan kokatutakoari. Auzotarren topagunerako eta aisialdirako eremu berri bat sortzeaz gain, jarduketak tokiaren irisgarritasuna hobetuko du, 19 metroko desnibel handia ekidituz. Horretarako, bi igogailu jarriko dira, plazaren behealdea goikoarekin komunikatuko dutenak.

Plaza berriak harmailadun espazio soziokulturala izango du eta baita eskaladako boulder bat (15 metroko luzera eta 2,5 metroko altuera), aire zabalean kirola egiteko ere. Hiri-altzariez gain (bankuak, paperontziak, jardinerak, barandak eta iturri bat), argiztapen publikorako egitura jarriko da (222 argirekin), argitu gabeko eremuak saihesteko. Halaber, Gogoan Sestao Elkarteak egindako proposamenari jarraituz, mendi-hegalean dagoen zulo bat berreskuratuko da, gerra zibilean babesleku gisa erabili zena, etorkizunean Memoriaren Ibilbide batean integratzeko.

Plaza berriaren itxura ere aldatuko du, zazpi etxebizitza sozialeko eraikin berri baten eraikuntzak Txabarri kaleko 67. zenbakiko orubean, eta horren lizitazioa ere lehiaketara atera da. Txabarri kaletik eta La Galanatik beste sarbide bat izateaz gain, Martxoak 8 Plazak beste bi sarrera berri izango ditu, Abenduak 25 eta Nikolas Ormaetxea kaleetatik.

Guztira 88 erakundek, horien artean Sestao Berri, “2022-2036 Etxebizitzaren aldeko Itun Soziala” sinatu dute gaur Bilbon. Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak sustatutako dokumentua Sestao Berriko zuzendari kudeatzaile Luis Carlos Delgadok sinatu du, erakunde horren izenean. Itun Sozialaren helburua da, besteak beste, alokairu eskuragarriaren eskaintza publikoa handitzea, babestutako etxebizitza iraunkorren kopurua areagotzea eta higiezinen parkearen heren bat birgaitzea 2036. urterako.

“2022-2036 Etxebizitzaren aldeko Itun Soziala” aitzindaria izan zen 2010ean aurkeztutakoaren eguneratzea da. Sestao Berrirekin batera, erakunde sozialek, etxebizitza-kooperatibek, sindikatuek, enpresa pribatuek, elkargo profesionalek, unibertsitateek, zentro teknologikoek eta klusterrek sinatu dute akordioa, besteak beste.

Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialak lau helburu kuantitatibo ezartzen ditu 2036ra arte, eta lehentasunezko sei jarduera-ildo bideratzeko. Lortu nahi diren helburuen artean 50.000 etxebizitzaz osatutako parke publiko bat osatzea dago; hau da, Euskal Autonomia Erkidegoko etxebizitza nagusien %5 alokairu eskuragarriko eskaintza publikora bideratzea 2036an.

Era berean, babes publiko iraunkorreko etxebizitzen parkea etxebizitza nagusien %12ra iristea eta hamabost urteko epean eraikinen birgaitzea bikoiztea lortu nahi dira. Gaur egun, urteko errehabilitazio erritmoa %1,5ekoa da. Birgaitzeen %3 lortzeak guztira 350.000 etxebizitza eraberritzea ekarriko luke, planaren aurreikuspena amaitzen denean, 2036. urtean. Kopuru horrek, gutxi gorabehera, eraikitako hiru etxebizitzatik bat birgaitzea ekarriko luke.

Sestao Berrik sustatuta, “Sestaoko Vicente Diez plazan 184 etxebizitza energetikoki birgaitzeko eta District Heating bat instalatzeko” proiektuak Etxebizitza eta Lurzoruaren Kudeatzaile Publikoen Espainiako Elkarteak eman zituen 2020ko AVS Sarietako bat lortu zuen atzo Sevillan. Zehazki, accesit bat eman zioten “Ingurumen kudeaketa hobea izan duen enpresa” kategorian. Epaimahaiak proiektuaren hainbat alderdi azpimarratu zituen saritzeko orduan. Horrela, aktan jasotzen denez, baloratu zuen “berokuntza eta ur beroa sanitarioaren sistema zentralizatu eta jasangarri bat egitea, auzune oso bat hornitzen duena, barruti bakoitzeko % 40 eta % 80 arteko lehen mailako energia aurreztea lortzea; energia berriztagarrien erabilera areagotzea; hiri-ingurunea eta irisgarritasuna hobetzea; berokuntza eta ur bero sanitarioko zerbitzuaren erabiltzaileen prestakuntza; sentsibilizazioa eta kudeaketa independentea egiteko aukera; eta prozesuan zehar ezarritako baldintzak ingurugiroaren kalitatea hobetzeko”.

“Eraikuntza Berriko, Etxebizitza Sozialaren Kudeaketako, Ingurumenaren Kudeaketako, Birgaikuntzako eta Zerbitzu Publikoetako Praktika Onenen AVS Sariak” banatzeko ekitaldia atzo, urriak 28 osteguna, ospatu zen Andaluziako hiriburuan. Bertan, AVS erakunde antolatzaileak -Sestao Berri elkarteko kidea da-, bere Batzar Nagusia egin zuen ondoren.

Sari-banaketara etxebizitza publikoarekin lotutako sektoreetako ordezkaritza zabala bertaratu zen, eta baita erakundeetako ordezkariak ere. 2020ko AVS Sarien deialdira proiektu ugari aurkeztu ziren, Espainia osotik. Aurre-hautaketaren ondoren, epaimahaiak guztira 30 hautagaitza onartzea erabaki zuen, atal desberdinetan.

AVS Sariak bi urtez behingo ekimena dira eta atzo banatutakoak 2020ko zazpigarren edizioari dagozkie, koronabirusaren pandemiak ezarritako murrizketen ondorioz atzeratu behar izan zena. Sestaoko alkatea den Ainhoa Basabek jaso zuen Sestao Berriri emandako saria. Ekitaldiaren anfitrioi gisa jardun zuen EMVISESA, Sevillako Etxebizitza, Lurzoru eta Ekipamenduko udal enpresako presidenteak, Juan Manuel Flores Corderok eman zion aintzatespena.

Sestaoko Udalak bat egin zuen Alkateen Klima eta Energia Itunarekin iazko abenduan. Atxikimendu horrek udalerrian CO2 eta berotegi-efektuko beste gas batzuen isurketak murrizteko konpromisoa hartzea dakar. Alkateen Klimaren eta Energia Ituna 61 herrialdetako udaleko eta eskualdeko hamar mila gobernu baino gehiago biltzen dituen nazioarteko ekimena da. Izenpetzaileek klimaren eta energiaren nazioarteko helburuak ezartzeko konpromisoa hartzen dute.

Sestao Itunari atxikitako udalerrietako bat da. Euskadin 21 dira, eta Eusko Jaurlaritzak horien guztien lana aitortu du maiatzaren 19an egindako ekitaldi batean, diploma banaketarekin.

Sestao Berriri agindutako Ekintza Planak -Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailak 7.475 euroko diru-laguntza eman dio horretarako- trantsizio energetikoari eta klimatikoari ekiteko tokiko eremutik martxan jarri behar diren neurriak zehaztuko ditu. 2050erako proposatutako helburuen artean dago udalerrien deskarbonizazioa bizkortzea, klima-aldaketaren inpaktuetara egokitzeko ahalmena indartzea eta herritarrek energia seguru, jasangarri eta eskuragarria eskura dezaten lortzea.

Alokabide etxebizitza horien giltzak maizterren esku uzten hasi da, Sestaon erroldatuta dauden, 9.000 eta 39.000 euro arteko diru-sarrerak dituzten eta jabetzan etxebizitzarik ez duten pertsonei esleitu ondoren. Bi eta hiru logelako pisuak dira, eta horietako bost, mugikortasun urriko pertsonentzat egokituta daude. Esleipenean kolektiboak lehenesteko kupoak ezarri dira, hala nola gazteak. Hala, 15 etxebizitza 36 urtetik beherakoentzat dira; 13 etxebizitza premia berezia duten pertsonentzat; 8 etxebizitza, eskubide subjektiboa aitortuta duten pertsonentzat eta 6, kupo orokorrarentzat.

Eusko Jaurlaritza eta Sestaoko Udala lankidetzan ari dira 2005etik, hitzarmena sinatu zuten urtetik, Sestaoko gizarte eta hiri-berroneratzeko programaren hasieran. Akordioaren bidez, Udalak 40.000 m2 lursail baino gehiago laga zituen Galindo Ibarran, eta Visesak dagoeneko bi eraikin egin ditu bertan: babes publikoko 58 etxebizitzako lehen blokea, alokairu sozialekoa, Sestao Berrik kudeatua, eta beste eraikin bat, 105 etxebizitzarekin; horietatik 53 salmentara zuzendu dira; 47 etxebizitza, maizterren artean banatzen dituzte gaur egun, eta 5 etxebizitza erreserbatuta daude hirigintza eta berroneratze eragiketen ondorioz sor litezkeen birkokatzeetarako.
Eusko Jaurlaritzak beste bi eraikin lizitatuko ditu datorren urtean Galindo Ibarreko eremu horretan, eta horiekin babes publikoko 180 etxebizitza gehiago izango ditu udalerriko errentamendu-parkeak. Bi eraikinon eraikuntzak 25 milioi eurotik gorako inbertsioa izango du.

Aste honetan hasi dira Txabarri kaleko 57. zenbakian dagoen eraikina eraisten. Eraikina hutsik zegoen aspalditik. Egoera txarrean zegoenez, garabi handi bat erabiliko da erabat eraisteko. Hogei metroko altuera duten babes-pantaila handiek eraispen-eremua sarratu eta babestuko dute.

Eraisteko lanek bi hilabeteko iraupena izango dute, gutxi gorabehera. Orubea hustu ondoren, Eusko Jaurlaritzak etxebizitza publikoak eraikiko ditu, joan den astean Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak, Sestaoko Udalak eta Sestao Berrik iragarritako hitzarmenean jasotzen denez. Itun berriak Txabarri-El Sol eremuan hiri-berroneratze integraleko proiektuarekin jarraitzea ahalbidetuko du, alokairu sozialeko 127 etxebizitza dituen babes publikoko etxebizitzen sustapen berriarekin.

Txabarri kaleko 57. zenbakia ez da eremu horretan egingo den eraiste bakarra, ordez etxebizitza berriak eraiki ahal izateko. Hurrengoa, kale bereko 49. zenbakian dagoena izango da, eta, ondoren, 37. eta 39. zenbakiak erosi eta eraitsiko dira, Txabarrin. Hutsik eta horma eginda dagoen Los Baños kaleko 51. higiezinaz ere beste horrenbeste egingo da. 2005. urtean hiri-berroneratzeko jarduerak hasi zirenetik Sestaon, 400 etxebizitza zituzten 40 eraikin baino gehiago eraitsi dira.

El Sol parkearen birmoldaketa lanak, frontoia estaltzea barne, datozen egunetan hasiko dira eta lau hilabete inguru luzatuko dira. Honako hauek izango dira esku-hartzeak: eremuaren zoladura berria El Sol eta Vicente Díez plazaren arteko pasealeku linealean, argiteria berria, berdeguneen eta hiri-altzarien berrikuntza, eta frontoia estaltzea. Hiri-espazio horiek berreskuratzeari eta berrantolatzeari esker, aisialdirako eta jolas gune hori balioan jarri ahal izango da auzotarrentzat. Gainera, funtzio anitzekoa izango da, Luiskar Delgado Sestao Berriko zuzendari kudeatzaileak azaldu duenez; izan ere, frontoiaren estalkia jartzeak azpiegitura “erabilera anitzeko espazio” bihurtuko du, eta “hainbat jarduera egin ahal izango dira”. Jarduketa horien berri emateko komunikabideen aurrean Sestao Berrik egindako aurkezpen ekitaldian, Josu Bergara Sestaoko alkateak azpimarratu zuen obra horiek oso garrantzitsuak direla udalerriko behealdea berreskuratzeko, “Udalak eta Eusko Jaurlaritzak partekatutako hiri-berroneratzeko estrategia bat” gauzatzen baita bertan. Pedro Jaureguik, Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza sailburuordeak bere aldetik, “Txabarri-El Sol bezalako auzo ahulenak berroneratzeko gobernuaren konpromisoa” azpimarratu zuen.

Txabarri-El Sol ARIaren eremuan egingo diren esku-hartzeek ez dira mugatuko aipatutako lanetara, bigarren fase batean jarraituko baitute, azpiegitura komunitario bat hedatuz: auzoko berokuntza edo district heating. Bigarren fase honetan, biomasa-galdara berri bat eta gas naturaleko beste bat instalatuko dira, behar izanez gero erabiltzeko, Txabarri kaleko galdara-gelan. Bertatik, beroa banatzeko bi adar aterako dira: bata, Txabarri kaletik Abenduaren 25 kaleraino, eta bestea, Los Baños kalerantz. Joan den uztailetik, azpiegitura horrek ur beroz eta berokuntzaz hornitzen ditu Txabarriko 249 etxebizitza eta 20 etxabe komertzial. Obra berriek aukera emango dute zerbitzua 189 etxebizitza eta 15 merkataritza-lokaletara zabaltzeko, Los Baños, Txabarri eta Abenduaren 25ean kokatutako 18 ataritan. Hauek ez dira auzoko berokuntza sarean sartuko diren azkenak, beste hainbat ere batuko baitira: Txabarri kaleko 65, 67, 69 eta 73 zenbakiak, zaharberritu ondoren, eta Nikolas Ormaetxea eta Oquillo kalean eraikiko diren etxebizitza berriak.

El Sol parkea birmoldatzeko lanek, frontoiko estalkia jartzeak eta auzoko berogailu sarea zabaltzeak 1,2 milioi euroko aurrekontua dute.

Lehenengo fasean, District Heating edo auzo-berokuntzak zortzi komunitate hornituko ditu berokuntza eta ur bero sanitarioarekin, guztira 250 etxebizitza, Txabarri-El Sol eremuan. Dagoeneko kokatu dira galdarak gelan, 1,4 MW-ko potentzia sortzeko prestatuak. Hiru galdara dira -bi biomasakoak, 500 eta 250 kW-koak, eta bat gasezkoa, 650 kWh-koa. Vicente Díaz plazaren azpian eraikitzen ari diren galdara-gelan daude. Lanak amaitzen direnean, plaza berriak igogailu bat izango du Txabarri eta Los Baños kaleen arteko irisgarritasuna hobetzeko.

Auzoko berogailua biomasaz (pelletak) elikatzen da, eta azpiegitura horren ingurumen-abantailei energia-efizientzia gehitzen zaie, dirua aurreztuz. Joan den abenduaren amaieran, Eusko Jaurlaritzako Industria eta Etxebizitza sailburuordeek eta Sestaoko alkateak, besteak beste, Sestao Berrik antolatutako bisita instituzionalean parte hartu zuten proiektu garrantzitsu honen aurrerapena egiaztatzeko. Proiektua Sestaoko behealdea birgaitzeko egitasmoen artean kokatzen, ekimen jasangarria eta energetikoki eraginkorra delarik.